De uitfasering van het pensioen in eigen beheer (PEB) is per 31 december 2019 afgerond. Op 11 december 2020 is het Centraal Aanspreekpunt Pensioenen van de Belastingdienst (CAP) met de “handreiking vaststellen compensatie ter voorkoming van een belaste schenking bij uitfasering pensioen in eigen beheer” gekomen. Deze handreiking geeft aan dat vermogensverschuiving tussen aandeelhouders en de pensioengerechtigde en/of tussen (ex)partners onderling in beginsel een belaste schenking vormt.

Uitfasering Pensioen in eigen beheer, hoe zat het ook alweer?

Vanaf 1 april 2017 tot en met 31 december 2019 kon de DGA besluiten om zijn PEB:

  • Af te kopen met korting
  • Om te zetten in een Oudedagsverplichting (ODV)
  • Te laten staan als PEB.

Bij het afkopen of omzetten in een ODV was het mogelijk om de PEB zonder fiscale sancties af te stempelen van de commerciële waarde naar de fiscale waarde. Deze fiscale waarde werd dan omgezet in een ODV of afgekocht met belastingkorting. De (ex)partner moest hiermee akkoord gaan en de afkoop of omzetting moest gemeld worden bij de Belastingdienst door middel van het meldingsformulier.

Belaste schenking in welke situaties?

Bij afkoop of omzetting is er misschien sprake van een belaste schenking. Dit kan het geval zijn als de pensioengerechtigde niet alle aandelen bezit. Door de afstempeling van de commerciële waarde naar de fiscale waarde vond er een waardestijging van de aandelen plaats. De pensioengerechtigde profiteert niet altijd (volledig) van deze waardestijging wanneer hij geen of niet de enige aandeelhouder is omdat er dan sprake kan zijn van belaste schenking. Als gevolg hiervan is het PEB vaak blijven staan.

Een andere situatie waar sprake kan zijn van belaste schenking is bij een verschuiving van rechten tussen partners. Door het akkoord gaan met de afkoop of omzetting gaf de partner van de DGA bepaalde pensioenrechten op: de helft van het ouderdomspensioen en het nabestaandenpensioen. Deze zijn van belang bij echtscheiding of overlijden. Dit leidt tot een schenking van de partner aan de DGA. Een DGA voorkomt een dergelijke schenking door een passende compensatie aan de (ex) partner te vergoeden. In de praktijk zien we vaak dat partners wel akkoord zijn gegaan met de afkoop of omzetting maar dat er geen compensatieovereenkomst is vastgesteld.

Volgens het CAP is er in elk geval géén sprake van een schenking als:

  • De partners in algehele gemeenschap van goederen zijn getrouwd
  • Er een altijd werkend finaal verrekenbeding is afgesproken, alsof er een algehele gemeenschap van goederen geldt
  • Er een altijd werkend periodiek verrekenbeding is afgesproken, alsof er algehele gemeenschap van goederen geldt, waaraan ook feitelijk uitvoering is gegeven
  • Er in de huwelijkse voorwaarden pensioenverevening, conversie of verrekening is uitgesloten.

Voorkomen van een belaste schenking

Vaak zijn er dus geen afspraken vastgelegd over een compensatie of een voorwaardelijke compensatie. De Belastingdienst kan daarmee stellen dat er mogelijk sprake is van een schenking. Aan de hand van de meldingsformulieren beschikt zij over alle gemaakte keuzes. Om te voorkomen dat de Belastingdienst stelt dat er sprake is van een belaste schenking, is het noodzakelijk om na te gaan of er alsnog een compensatieovereenkomst moet worden opgesteld.

In de Handreiking van het CAP staat wanneer er een compensatieovereenkomst nodig is en geeft daarbij een rekenmethode. Over deze rekenmethode zijn de nodige vragen te stellen:

  • Wat als bijvoorbeeld door de afstempeling weer dividendruimte is ontstaan en dit gezamenlijk is genoten door de partners? Mag dit dan in mindering worden gebracht op de vastgestelde compensatie?
  • Wat als bij echtscheiding blijkt dat de rentestand hoger is? Volgens het CAP moet de compensatie worden vastgesteld op het omzettingsmoment. Door de lage rentestand is er een groot verschil tussen de commerciële en fiscale waarde. Als bij scheiding de rentestand hoger is, moet de vastgelegde compensatie dan niet herrekend worden?
  • Moet er geen rekening worden gehouden met het ontvangen afkoopbedrag waar gezamenlijk van genoten is of waarmee schulden zijn afgelost?

Genoeg onduidelijkheid dus. Toch lijkt het noodzakelijk om – als dit nog niet gebeurd is – een compensatieovereenkomst op te stellen om een schenkingsheffing te voorkomen. Een berekening daarbij is niet verplicht maar zeker wel aan te bevelen. Heeft u vragen? Neem dan contact met ons op. Onze pensioenspecialisten helpen u graag!